Lũ lụt là một trong những thiên tai phổ biến và nguy hiểm nhất, gây ra thiệt hại lớn về người và tài sản. Hiểu rõ nguyên nhân, tác hại, cũng như các biện pháp phòng chống và ứng phó sẽ giúp chúng ta giảm thiểu rủi ro và bảo vệ cuộc sống tốt hơn. Bài viết này PENSTOCK sẽ cung cấp thông tin chi tiết về lũ lụt, từ nguyên nhân đến giải pháp phòng ngừa và ứng phó hiệu quả.
Lũ lụt là gì?
Lũ lụt là hiện tượng nước dâng cao và tràn ngập một khu vực do mưa lớn, bão, vỡ đê, triều cường hoặc các nguyên nhân khác, gây ra thiệt hại đáng kể về người, tài sản và môi trường. Hiện tượng này có thể xảy ra theo nhiều hình thức khác nhau như lũ sông, khi mưa lớn làm nước sông dâng cao tràn bờ hoặc vỡ đê; lụt đô thị, do hệ thống thoát nước không đáp ứng kịp thời lượng mưa lớn kéo dài; và lũ quét, một dạng lũ nguy hiểm xuất hiện đột ngột ở vùng đồi núi nhờ mưa lớn kết hợp với địa hình dốc.
Nguyên nhân gây ra lũ lụt
Lũ lụt là hiện tượng nước dâng cao bất thường, tràn vào các khu vực đất liền và gây ngập úng. Nguyên nhân gây ra lũ lụt có thể xuất phát từ yếu tố tự nhiên hoặc do tác động của con người. Dưới đây là phân tích chi tiết về các nguyên nhân chính:
Mưa lớn kéo dài:
– Khi mưa lớn diễn ra liên tục trong thời gian dài, đất không kịp hấp thụ nước, dẫn đến tình trạng bão hòa; nước mưa chảy tràn trên bề mặt và tích tụ ở các khu vực trũng thấp, gây ngập lụt. Mưa lớn kéo dài thường xảy ra trong mùa mưa bão, đặc biệt ở những khu vực có địa hình dốc hoặc thấp trũng, trong khi lượng mưa lớn trong thời gian ngắn lại làm tăng nguy cơ lũ quét, nhất là ở vùng núi và trung du.
– Ví dụ, tại làng Nủ, sau trận sạt lở dữ dội, toàn cảnh làng biến mất dưới làn nước và đống đổ nát, những ngôi nhà thân thuộc chỉ còn là tàn tích, cây cối quật ngã và các tuyến đường bị chặn đứng, minh chứng rõ nét cho sức tàn phá của thiên tai khi mưa bão kéo dài.
Toàn cảnh làng Nủ sau trận sạt lở
Triều cường:
– Là hiện tượng nước biển dâng cao bất thường do ảnh hưởng của mặt trăng và gió. Khi triều cường kết hợp với mưa lớn, nước từ biển và sông không thể thoát ra, gây ngập lụt tại các khu vực ven biển và cửa sông. Hiện tượng này thường xảy ra vào các tháng cuối năm, đặc biệt ở các tỉnh ven biển, và có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày, dẫn đến tình trạng ngập úng nghiêm trọng.
– Ví dụ, tại TP.HCM, triều cường thường xuyên gây ra ngập úng vào mùa mưa, ảnh hưởng trực tiếp đến giao thông và đời sống của người dân.
TP.HCM thường bị ngập úng khi mực nước biển dâng cao trong mùa mưa.
Bão Và Áp Thấp Nhiệt Đới:
Bão và áp thấp nhiệt đới thường đi kèm với mưa lớn và gió mạnh, khiến lượng mưa lớn trong thời gian ngắn tăng nguy cơ lũ quét và ngập úng. Bão gây ra mưa lớn trên diện rộng kéo dài từ vài giờ đến vài ngày, trong khi gió mạnh kèm theo có thể làm đổ cây cối, gây tắc nghẽn dòng chảy và trầm trọng thêm tình trạng ngập lụt.
Ví dụ, cơn bão Damrey năm 2017 đã gây ra mưa lớn cùng gió mạnh tại miền Trung, khiến nhiều khu vực bị ngập úng và lũ quét, gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản.
Bão Damrey đổ bộ miền Trung với mưa to và gió mạnh, gây ngập lụt và lũ quét nghiêm trọng.
Hậu quả của lũ lụt
Lũ lụt gây ra thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản, từ những trường hợp tử vong do đuối nước và sạt lở đất đến thương tích khi người dân va chạm với các vật thể trôi nổi hay bị mắc kẹt trong nhà cửa sập. Ví dụ, trận lũ lụt tại miền Trung năm 2020 đã khiến hơn 200 người mất mạng và hàng ngàn ngôi nhà bị ngập hoặc sập.
Hình ảnh trận lũ lụt ở miền Trung năm 2020
Bên cạnh đó, lũ lụt ảnh hưởng lớn đến kinh tế thông qua việc phá hủy mùa màng, đặc biệt là ở đồng bằng sông Cửu Long năm 2019, nơi hàng trăm nghìn hecta lúa bị thiệt hại nặng nề, đồng thời làm gián đoạn sản xuất ở các khu công nghiệp như tại Đà Nẵng, buộc nhiều nhà máy phải tạm ngừng hoạt động và chịu chi phí sửa chữa khổng lồ.
Hơn nữa, nước lũ mang theo rác thải và hóa chất độc hại từ các khu công nghiệp và nông nghiệp đã làm ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt cũng như đất canh tác, tạo điều kiện cho các bệnh truyền nhiễm như sốt xuất huyết và tiêu chảy bùng phát.
Cuối cùng, tác động xã hội của lũ lụt thể hiện rõ qua việc hàng nghìn hộ dân buộc phải di dời và tái định cư, cùng với những căng thẳng tâm lý kéo dài do mất mát về người và tài sản.
Khung cảnh trận lũ lớn nhất 23 năm ở Thái Nguyên
Biện pháp phòng chống lũ lụt
Để giảm thiểu thiệt hại do lũ lụt, cần thực hiện một loạt các biện pháp đồng bộ từ cấp kỹ thuật đến quản lý đô thị và nâng cao ý thức cộng đồng:
Xây dựng hệ thống đê điều, bờ kè:
Việc xây dựng các công trình đê điều và bờ kè là nền tảng để ngăn chặn nước lũ tràn vào khu dân cư và khu vực canh tác. Các hệ thống này không chỉ được thiết kế với chiều cao và độ bền phù hợp để chịu được mực nước lũ cao, mà còn tích hợp các thiết bị điều tiết nước như van cửa phai và cửa lật, cửa chống ngập. Penstock cung cấp các loại thiết bị này giúp kiểm soát lưu lượng nước tại các đập, kênh, và cống, từ đó điều chỉnh dòng chảy theo thời gian thực, giảm nguy cơ dâng cao đột ngột và bảo vệ an toàn cho cộng đồng.
Nâng cấp hệ thống thoát nước:
Một hệ thống thoát nước hiệu quả là yếu tố quan trọng giúp ngăn chặn tình trạng ngập úng, đặc biệt ở các khu đô thị. Việc nâng cấp bao gồm cải tạo các cống rãnh, hệ thống ống dẫn và các trạm bơm hiện đại để đảm bảo nước mưa được dẫn đi nhanh chóng. Penstock chuyên cung cấp thiết bị van cửa phai, van cửa lật cùng với công nghệ tự động hóa tiên tiến, giúp điều tiết lưu lượng nước và giảm thiểu tình trạng úng ngập ngay lập tức sau mưa lớn.
Xây dựng hồ điều hòa:
Hồ điều hòa đóng vai trò như kho chứa tạm thời trong mùa mưa lũ, thu giữ lượng nước dư thừa và giảm tải cho hệ thống thoát nước của đô thị. Các hồ này được thiết kế với khả năng tự động điều tiết mực nước thông qua van cửa phai tự động, do Penstock cung cấp, cho phép xả nước có kiểm soát khi mực nước giảm xuống dưới ngưỡng an toàn. Điều này không chỉ giúp chống lũ mà còn tạo nguồn nước dự trữ phục vụ cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt sau này.
Quy hoạch đô thị hợp lý:
Việc quy hoạch đô thị cần được tiến hành theo hướng tích hợp các giải pháp chống lũ lụt như xây dựng hệ thống thoát nước hiệu quả, thiết kế mặt đường, công viên và khu vực xanh có khả năng thấm nước. Các công trình xây dựng phải được bố trí sao cho không làm cản trở dòng chảy tự nhiên và luôn đảm bảo có các tuyến đường thoát nước khẩn cấp. Penstock cung cấp các giải pháp hạ tầng bền vững giúp các đô thị thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm thiểu nguy cơ ngập úng và bảo vệ tài sản công cộng.
Nâng cao ý thức cộng đồng:
Thành công của các biện pháp kỹ thuật phụ thuộc không ít vào sự chủ động và nhận thức của người dân. Việc tổ chức tập huấn, diễn tập ứng phó khẩn cấp và phổ biến kiến thức phòng chống lũ lụt cho cộng đồng sẽ giúp cư dân hiểu rõ cách phòng tránh, sơ tán và bảo vệ tài sản trong trường hợp xảy ra thiên tai. Các chương trình giáo dục, hội thảo và chiến dịch truyền thông đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng một cộng đồng có khả năng tự ứng phó hiệu quả trước lũ lụt.
Cách ứng phó với lũ lụt
– Theo dõi thông tin dự báo thời tiết: Luôn cập nhật thông tin từ các nguồn tin cậy như trung tâm dự báo thời tiết, đài truyền hình, trang web của chính quyền địa phương hoặc ứng dụng điện thoại chuyên dụng. Việc nắm bắt tình hình thời tiết sớm giúp bạn có thể dự đoán mực nước tăng, cảnh báo về lũ lụt và đưa ra quyết định kịp thời để chuẩn bị sơ tán hoặc bảo vệ tài sản.
– Chuẩn bị sẵn các vật dụng thiết yếu: Trước mùa mưa hay khi có cảnh báo lũ lụt, bạn cần chuẩn bị một “bộ cứu hộ gia đình” gồm nước uống, đồ ăn khô, thuốc men và các vật dụng y tế cần thiết. Ngoài ra, đèn pin, pin dự phòng, quần áo ấm, áo phao và túi đựng tài sản quan trọng cũng là những vật dụng không thể thiếu để đảm bảo an toàn và tiện lợi khi di chuyển trong điều kiện lũ lụt.
– Di chuyển đến nơi an toàn: Nếu cảnh báo lũ lụt được đưa ra, hãy lập kế hoạch sơ tán ngay lập tức. Xác định sẵn các tuyến đường an toàn, nơi trú ẩn tạm thời như trung tâm cứu trợ của xã, phường, hoặc những khu vực có địa hình cao, tránh xa các khu vực dễ bị ngập. Hãy chuẩn bị sẵn phương tiện di chuyển và đảm bảo rằng mọi thành viên trong gia đình đều biết cách sơ tán và liên lạc với nhau khi xảy ra tình huống khẩn cấp.
– Tuân theo hướng dẫn của chính quyền: Trong thời gian có cảnh báo lũ lụt, các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương sẽ đưa ra những chỉ đạo cụ thể về việc sơ tán, đóng cửa trường học, hạn chế giao thông và các biện pháp phòng tránh. Việc tuân thủ nghiêm túc những hướng dẫn này không chỉ giúp bảo vệ tính mạng của bạn mà còn đảm bảo sự an toàn cho toàn cộng đồng. Hãy lắng nghe và cập nhật thông tin từ các cuộc họp báo, thông báo khẩn cấp qua loa phóng thanh hoặc các phương tiện truyền thông địa phương.
– Hỗ trợ những người gặp khó khăn: Lũ lụt thường gây ra hoảng loạn và ảnh hưởng nặng nề đến các nhóm người dễ bị tổn thương như người già, trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc những người khuyết tật. Nếu có khả năng và an toàn, hãy giúp đỡ những người gặp khó khăn bằng cách cung cấp thông tin, hỗ trợ di chuyển, hay chia sẻ nguồn cung cấp thực phẩm, nước uống và thuốc men. Ngoài ra, tham gia các hoạt động tình nguyện của địa phương trong công tác cứu trợ và khắc phục hậu quả sau lũ cũng là một cách góp phần xây dựng cộng đồng vững mạnh.
Kết Luận
Lũ lụt là một thảm họa thiên nhiên gây hậu quả nghiêm trọng. Việc phòng chống và giảm thiểu tác động của lũ lụt cần có sự phối hợp từ chính quyền, doanh nghiệp và người dân. Penstock Việt Nam tự hào cung cấp các giải pháp thoát nước hiện đại, giúp bảo vệ môi trường và cộng đồng trước những tác động của thiên tai.
CÔNG TY CỔ PHẦN KỸ THUẬT MINH HẬU PENDIN
- Địa chỉ: P2503, tháp B toà Paragon, số 181 Trần Quốc Vượng, Cầu Giấy, Hà Nội
- Điện thoại: 0921.806.686
- Website: https://penstock.vn/
- Email: info.pendin@gmail.com
